نگاه استراتژیک – صفحهٔ 30

قصد دارم مجموعه‌ای از پست‌ها به عنوان «نگاه استراتژیک» را شروع کنم و به تدریج بنویسم. سعی می‌کنم قسمت‌ها کوتاه باشند تا راحت‌تر خوانده شوند، همین‌طور در این نوشته‌ها از نظرات شخصی‌ام پرهیز می‌کنم و نقل قول می‌کنم از مطالب تهیه‌ شده توسط تحلیل‌گران حرفه‌ای و بی‌طرف. بنابراین این نوشته‌ها قبل از این‌که نظرات من باشند، نتیجه‌ی تحلیل حرفه‌ای‌ترین موسسات دنیا هستند و در میان انبوه اطلاعات و تفسیرهای «غیردقیق» یا «غیرمستند» یا «تحریف شده» یا «ایدئولوژیک»، خواندن آن‌ها می‌تواند بسیار روشن‌گر باشد.

به عنوان اولین سری، شروع می‌کنم به نقل قول کردن از بعضی مقاله‌ها و تحلیل‌های «استراتفور» که گاه و بی‌گاه به دستم می‌رسد. اصل مقاله‌ها اغلب طولانی هستند، بنابراین آن‌ها را به قسمت‌های کوتاه‌تر تفکیک می‌کنم و سعی می‌کنم هر کدام استقلال معنایی خود را حفظ کند.

روسیه به مثابه یک قلب تپنده

روسیه تلاش می‌کند کنترل و نفوذی را که در دوران «جنگ‌ سرد» بر کشورهای نزدیک مرزهایش داشت دوباره به دست بیاورد. این مساله فقط یک نوستالژی ساده نیست، بلکه یک عکس‌العمل کاملا منطقی و قابل پیش‌بینی است. روسیه، مرزهایی که به سادگی قابل تمایز یا قابل دفاع باشند ندارد. روسیه هیچ‌ پناه‌گاهی برای عقب‌نشینی ندارد. تنها امنیتی که روس‌ها می‌شناسند، ایجاد منطقه‌های «حایل» (buffer) پیرامون روسیه است. این منطقه‌ها معمولا در لحظات بحرانی تاریخ از دست می‌روند.

راه‌ دیگر برای روسیه این است که به دولت‌های دیگر اعتماد کند که کاری به کارش نداشته باشند. اما با توجه به تاریخ «اشغال شدن‌های روسیه»، از حمله‌ی لشگر مغول‌ها گرفته تا حملات فرانسه‌ی ناپلئونی یا آلمان هیتلری، درک علت گرایش روس‌ها به سیاست‌های فعالانه‌تر چندان دشوار نیست.

بنا به آن‌چه گفته شد، کشور روسیه تمایل دارد مانند یک «قلب تپنده» باز و جمع شود: در زمان‌های قدرت مناطق نزدیک را ببلعد و در مواقع ضعف این نواحی را از دست دهد.

بر خلاف آن‌چه غربی‌ها می‌پندارند، روسیه یک سیستم ملت-دولت نیست، روسیه همواره یک امپراطوری چندقومی بوده است، سرشار از اقلیت‌های غیرروس (یا حتی غیر ارتودکس). کنترل این اقلیت‌های متنوع و گسترده و جلوگیری از آسیب‌رسانی‌ آن‌ها به قدرت مرکزی، نیازمند سیستم‌های امنیت داخلی و بازوی جاسوسی نیرومند است، بنابراین می‌رسیم به چکا (Cheka)، کاگ‌ب (KGB) و اف‌اس‌بی (FSB).