چه کسی از شمال به جنوب نگاه می‌کند؟

جنگ‌افزارهای مدرن کاربرد دیگری نیز برای تصاویر ایجاد کردند. وقتی که نبرد هوایی به یک واقعیت مهم در جنگ جهانی دوم تبدیل شد، دولت آمریکا در واکنش به این تغییرات در آسیب‌پذیری ملی، اقدام به تهیه‌ی نقشه‌های جدیدی نمود. این نقشه‌‌ها که جهان را از دیدگاه ناظری که در قطب شمال ایستاده است نشان می‌دادند به چارت‌ رسمی نیروی هوایی آمریکا تبدیل شدند و قسمت‌های شمالی آفریقا، ایران، هندوستان و قسمت‌های شمالی‌تر نیم‌کره‌ی شمالی را نشان می‌دادند اما در آن‌ها خبری از نیم‌کره‌ی جنوبی یا آمریکای لاتین نبود. قسمت‌های حذف شده‌ی جهان نه از نظر تصویری مهم بودند،‌ نه از نظر استراتژیکی. در یک گزارش رسمی دولتی آمده بود «استراتژیست‌ها ناحیه‌ی بین مدارهای 30 و 65 درجه را ناحیه‌ای کلیدی می‌دانند چرا که تمام جنگ‌های مدرن از این ناحیه‌ آغاز شده است.»

از آغاز جنگ سرد، سرزمین‌های آمریکای شمالی و شوروی سابق عملا بخش بزرگی از این ناحیه را پوشش می‌دادند. آموزنده است اگر این توصیف ظاهرا طبیعی و از نظرگاه جغرافیای سیاسی دوقطبی را با پرچم سازمان ملل که به صورت رسمی در همان روزها و در دسامبر 1946 انتخاب شد مقایسه کنیم. پرچم سازمان ملل نیز زمین را از منظر قطب شمال نشان می‌دهد، اما زمین اندکی پهن‌تر شده است تا قسمت بزرگی از نیم‌کره‌ی جنوبی شامل استرالیا در آن‌ گنجانیده شود. {+}

مثال بالا، استعاره‌ای از سلطه‌ی ارزش‌ها و دیدگاه‌های انسانِ شمال در حوزه‌هایی است که مردمان جهان (از جمله مردمان جنوب) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هیچ فکرش را کرده بودید لوگوی سازمان ملل، جهان را از منظر انسانِ شمال نشان می‌دهد؟ این‌جا بحث عمدی بودن یا نبودن این انتخاب نیست، نکته‌ی اصلی سازگاری خیره‌ی کننده‌ی این استعاره با واقعیت جهان ماست که «محصولات یا ارزش‌های انسانِ شمال» از «زاویه‌ی دید انسان شمال» توسط «انسان‌ِ شمال» به نام «علم جهانی» به مردمان جهان دیکته می‌شود.

مطالعات علم و تکنولوژی  (Science and Technology Studies) به بررسی چگونگی تاثیرگذاری ارزش‌های سیاسی-فرهنگی-اجتماعی در فرایند تولید علم، تحقیقات و نوآوری‌های تکنولوژیک می‌پردازد. احساس می‌کنم باید از اول دبستان از نو شروع کنم.


با توجه به فیلتر بودن بامدادی در ایران، لطفا مطالب آن‌را از طریق اشتراک در خوراک آن یا مراجعه به وبلاگ «آینه‌ی بامدادی» پی‌گیری کنید. استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

4 نظر برای “چه کسی از شمال به جنوب نگاه می‌کند؟

  1. مثل همیشه عالی بود
    اتفاقا چند روز پیش داشتم به نقشه جهان به صورت وارونه نگاه می کردم که واقعا به فکر رفتم اگر شمال و جنوب متفاوت چه تغییراتی در جهان رخ می داد …
    راستی پوسته جدید نیز مبارک

    لایک

  2. البته توجه دارید که با نگاه از شمال میتوان بخش بزرگتری از خشکیها را نشان داد. این کار با کشیدن نقشه دنیا از قطب جنوب امکان ندارد. این به خاطر پراکندگی طبیعی خشکیها بر سیاره ماست و ربطی به انسان غربی ندارد.

    لایک

    • دو نکته:

      اولا که قرار شد به صورت استعاری به نکته‌ی اشاره شده بنگریم.
      دوما که چرا باید از بالا یا پایین زمین لوگوی سازمان ملل طراحی شود؟ یعنی روش بی‌طرفانه‌تری برای گرافیست وجود نداشت مثلا نگاه از کنار یا اصولا به کار بردن زمین به صورتی که جغرافیای خاصی غالب نباشد؟ البته که می‌شد اما یادتان نرود که این نکته در ساختار سازمان ملل هم آشکار است. کدام کشورها در سازمان ملل حق وتو دارند؟

      لایک

  3. از دیدگاه های شما و نکات لطیفی که به آن دقت می کنید خوشم می اید
    من مدت زیادی از بامدادی دیدن می کنم و به جرات می توانم بگویم که جز انگشت شمار سایت هایی است که بی طرفانه به خیلی از موضوعات می نگرد
    البته این بدان معنا نیست که چون دیدگاه های شما به مذاق من خوش می اید شما دیدگاهی بی طرفانه و درست دارید بلکه در خیلی از موارد مطالب شما باعث شد من نسبت به قضاوت های قبلی خود تجدید نظر کنم
    با تشکر از اتقلال فکری در دیدگاه هایتان

    لایک

برای محمد حسین ربیعی پاسخی بگذارید لغو پاسخ