در دورانهای قدیم (البته با معیارهای جامعه اطلاعاتی قدیم یعنی همان دهه 1990!) یا به اصطلاح دوران وب 1.0 کاربران اینترنت به دو دسته مجزا تقسیم میشدند. دسته اول گروه معدودی از متخصصین بودند که در شرکتهای نرمافزاری یا اطلاعرسانی کار میکردند و محصولات مختلف اطلاعاتی شامل نرمافزار، خبر یا مطالب علمی را تهیه میکردند. گروه دوم جماعت گستردهای از کاربران عادی بودند که صرفا نقش مصرفکننده داشتند و درتالیف یا شکلدهی نوع، محتوا، یا اولیت محصولات مورد استفاده خود نقش چندانی بازی نمیکردند. به عبارت دیگر وب 1.0 یک شاهراه یکطرفه بود و جریان اطلاعات از سوی شرکتهای تولید کننده به سمت کاربران مصرفکننده جاری بود.
با ظهور پدیدهای که بعدها به اسم وب 2.0 شناخته شد، تعاریف کلاسیک مصرفکننده و تولیدکننده در عالم وب به تدریج دگردیسی یافت. اگر بازدیدکنندگان سایتهای خبری و اطلاعرسانی در وب 1.0 صرفا نقش مصرفکنندگان بیاراده آن سایتها را داشتند، وب 2.0 این امکان را به وجود آورد که بازدیدکنندگان در پروسه تولید و تکامل اطلاع نقش بازی کنند و به مولفینی خرد تبدیل گردند. اصطلاح «تولید توسط انبوه مصرفکنندگان» یا مصرفکنندگان مولف در تقابل با تولید توسط گروه انگشتشماری از افراد متخصص قرار میگیرد. گسترش و فراگیر شدن نقش کاربران به عنوان مولفینی نوظهور شاید مهمترین اتفاقی باشد که در سالهای اخیر سازوکار جامعه اطلاعاتی را تحتتاثیر خود قرار داده است.
سه مثال از نقش خیره کننده مولفین نوظهور در جامعهاطلاعاتی به نمایندگی وب 2.0:
1. ویکیها – ویکیپدیا:
از میان پدیدههای تولید گروهی توسط کاربران در وب 2.0 میتوان به محصولات ویکی اشاره کرد. ویکیها یکی از مهمترین نمادهای تولید گروهی و سینرژی در وب 2.0 هستند. به عنوان مثال دایرهالمعارف ویکیپدیا چیزی نیست جز یک نرمافزار قدرتمند که در چهارچوبی با قابلیتهای ویکی طراحی شده و به کاربرانش اجازه میدهد دانش، عقاید یا افکار خود را در آن درج نمایند. به این ترتیب تکتک کاربرانی که از محصول ویکیپدیا استفاده میکنند به صورت مولفین آن در میآیند و محصول نهایی که به طور پیوستهای در حال کاملتر شدن است حاصل سینرژی فکری کل کاربران آن میباشد. با وجودیکه بخش بزرگی از مولفین ویکیپدیا را کاربران عادی تشکیل میدهند اما دانش جمعی بوجود آمده در آن از نظر تنوع، گستردگی و دقت به طور روزافزونی با دایرةالمعارفهای مشهوری مانند بریتانیکا یا انکارتا که توسط گروهی معدود از متخصصین بوجود آمدهاند رقابت میکند (اینجا).
2. باز هم گوگل – هوش مصنوعی از نوع هوش جمعی کاربران:
اما مشارکت مصرفکنندگان محدود به نمونههای ویکی نمیشود. برای دیدن یک نمونه جالب تولید گروهی توسط انبوه بازدیدکنندگان بیایید به شرکت گوگل سری بزنیم. شرکتی که اخبار نوآوریها و ابتکاراتش را هر روز در دنیای وب 2.0 میشنویم. پروژه برچسبگذاری عکس گوگل یکی از مصادیق بارز تولید گروهی توسط کاربران است. در این سایت عکسهایی به صورت تصادفی نمایش داده میشود و شما باید با توجه به برداشت خود از عکس چند برچسب یا عنوان برای عکس انتخاب کنید. به همین سادگی! اما نتیجه آن شگفتانگیز است. محصول کار سادهای که شما همراه با صدها هزار کاربر دیگر گوگل در برچسبگذاری عکسها انجام میدهید باعث بهبود دقت و کیفیت جستجوی عکسها توسط گوگل میشود. برچسبهایی که توسط انسانها انتخاب شدهاند به وضوح بهتر از برچسبهایی هستند که توسط نرمافزارهای تشخیص و تحلیل عکس به دست میآیند. در اینجا گوگل با استفاده از هوش تکتک کاربران به نوعی هوش مصنوعی دست یافته که قادر به انجام عملیاتی است که هیچ نرمافزار هوشمصنوعی دیگری قادر به انجام آن نیست.
3. فایرفاکس و محصولات کدباز:
در دنیای وب 2.0، پیدا کردن نمونههای تولید توسط انبوه مصرفکنندگان و دیدن اثرات شگفتانگیز سینرژی گروهی چندان دشوار نیست. به احتمال زیاد اگر با مفهوم نرمافزارهای کدباز یا open source آشنا نباشید دستکم نام مرورگر وب فایرفاکس (FireFox) یا سیستم عامل لینوکس را شنیدهاید. محصولات نرمافزاری کدباز نیز نمونههایی از فرایند تالیف گروهی میباشند. اینبار محصول دانشنامه مفصل بشری یا فهرست دقیقی از عکسهای موجود در وب نیست. محصول نرمافزار است! مولفین گمنام و داوطلب از سراسر جهان توانستهاند یکی از موفقترین محصولات نرمافزاری معاصر یعنی مرورگر فایرفاکس را تولید کنند. داستان ویکیپدیا و بریتانیکا اینجا هم تکرار میشود. فایرفاکس یعنی محصول تالیف گروهی از برنامهنویسان پراکنده و غیرمتمرکز رقیب جدی مرورگر مایکروسافت با تیم برنامهنویسی مفصل و امکانات مالی گسترده میگردد.
ادامه دارد…
ممنون
خیلی روان و عالی بود
بامداد: نظر لطف شماست کورش جان
لایکلایک
سلام
هر کی یادش بره من یادم نمیره که قرار بوده قسمت دومی هم داشته باشه ها !
جدی جدی خیلی قشنگ و روان نوشته بودی. نمیخوای ادامه اش بدی؟
بامداد: کورشجان! منو غافلگیر کردی! حتما ادامه خواهم داد.
لایکلایک