مین‌ها و آدم‌ها

امروز (4 آوریل) از سوی سازمان ملل به عنوان روز جهانی آگاهی از خطر مین‌ اعلام شده است. ایران در کنار 78 کشور جهان هنوز با مشکل مین‌های منفجر نشده زیر خاک که از زمان جنگ باقی مانده‌اند دست به گریبان است.

عملیات پاکسازی میدان‌های قدیمی مین هنوز توسط نیروهای نظامی ایران ادامه دارد. تجربهٔ شخصی من اما مربوط به چند سال پیش می‌شود که در مناطق غربی کشور که تازه پاکسازی شده بود ماموریت کاری داشتم. یک‌بار در منطقهٔ مهران با چند اروپایی آشنا شدم که قرار بود به صورت خاص منطقه‌های مربوط به اکتشاف میدان‌های نفتی را پاکسازی کنند. یکی از کارشناس‌هایشان به من گفت که پاکسازی کامل مین‌ها بسیار پرهزینه است و شاید هیچ‌وقت انجام نشود و به همین خاطر فقط منطقه‌های حساس که پتانسیل اقتصادی یا اجتماعی خاصی دارند پاکسازی می‌شوند و باقی مناطق همان‌طور پاکسازی نشده باقی می‌مانند. موضوعی که مشکل را بزرگ‌تر می‌کند نداشتن نقشهٔ دقیق مناطق مین‌گذاری شده است که ظاهرا از طرف عراق در اختیار ایران قرار نگرفته است.

این هم نوعی دیگر از نمونه‌هایی که در منطقهٔ مهران وجود داشت:

به نقل از وزیر دفاع:

سردار احمد وحیدی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و نماینده ویژه رییس‌جمهور در امر پاکسازی مناطق آلوده به مین و مواد منفجره به جای مانده از جنگ تحمیلی در این زمینه می‌گوید: جمهوری اسلامی ایران در طول هشت سال جنگ تحمیلی رژیم صدام (به استناد مدارک معتبر)، به حدود ‌۲۰ میلیون انواع مین و مواد منفجره ساخت کشورهای مختلف جهان آلوده شده است.  سردار وحیدی در پیامی که به مناسبت روز جهانی مین زدایی صادر کرد، افزود: تنوع، حجم و پراکندگی آلودگی خاک جمهوری اسلامی ایران به مین، در مساحتی حدود ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی پنج استان آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان، کشور ما را جزو آلوده‌ترین کشورهای جهان در این زمینه قرار داده است.

یعنی به ازای هر سه یا چهار ایرانی یک مین عمل نکرده در خاک کشورمان وجود دارد که با توجه به تمرکز آن‌ها شاید بتوان گفت در استان‌های غربی کشور در خوش‌بینانه‌ترین حالت یک تناظر یک به یک بین مین‌ها و آدم‌ها وجود دارد.

عکس زیر را هم در همان منطقهٔ مهران گرفته‌ام. پشت این علامت‌های مرگ منطقهٔ پاکسازی نشده قرار دارد که از دسترسی رسمی خارج است.

متاسفانه ایران با وجودی که خود قربانی مین‌ است از تولید کنندگان (و صادرکنندگان) مین محسوب می‌شود و معاهده اتاوا مبنی بر منع تولید و کاربرد مین‌های ضد نفر را امضا نکرده است.

مین‌های ضدنفر سلاح‌های وحشتناکی هستند. آن‌ها نه تنها در دوران جنگ بلکه تا سال‌ها و دهه‌ها بعد از پایان یافتن جنگ قربانی می‌گیرند و متاسفانه در بسیاری از موارد قربانیان کودکان یا افراد محروم جامعهٔ مصیبت‌زده هستند. نقشهٔ زیر جهانی را نشان می‌دهد که در آن مساحت کشورها متناسب با میزان قربانیان مین‌های ضدنفر در آن کشورها ترسیم شده است. به عراق (سبز)، افغانستان‌ (سبز)، کامبوج (زرد) و کلمبیا (سبز) نگاه کنید که به بزرگ‌ترین کشورهای جهان تبدیل شده‌اند. (پوستر بزرگش را این‌جا ببینید)

.