این عکس را به مناسبت فرارسیدن روز زمین تقدیم می‌کنم.

«روز زمین» (و مناسبت‌های مشابه) بهانه‌ای است برای بالا رفتن میزان حساسیت و آگاهی ما نسبت به «طبیعت زمین». گفتمان غالب محیط زیست معمولاً انسان را به عنوان «فاعل» و «ناظر» در نظر می‌گیرد که باید مراقب زمین باشد و از «طبیعت» نگهداری کند (تصاویر گرافیکی که زمین آسیب‌پذیر و شکننده را در میان دست‌های نوازش‌گر انسان نشان می‌دهد دیده‌اید؟). اما رویکرد دیگری نیز وجود دارد که در آن انسان نقش «قیومیت» طبیعت را ندارد، چرا که خود بخش کوچکی از آن است و تفکیک «انسان» و «طبیعت» فقط در سطح «وهم و خیال» امکان پذیر است. این رویکرد مخالف مراقبت از محیط زیست نیست و کماکان بر نقشی که ما انسان‌ها در تغییر محیط زیست ایفا می‌کنیم تاکید می‌کند، اما جایگاه فرودست‌تری را برای ما در نظر می‌گیرد.

بنابراین هدف من در این عکس نشان دادن تفکیک بین انسان (قلب) و طبیعت (برگ‌ها) نبوده است. احاطه شدن قلب توسط برگ‌ها این مفهوم را به تصویر می‌کشد: «فراموش نکنیم که در طبیعت غوطه‌وریم و نمی‌توانیم آن‌را در دست‌های خود بگنجانیم».

حتما در جریان حادثه‌ی نشت نفت در خلیج مکزیک و در نزدیکی سواحل آمریکا هستید. حادثه‌ای که می‌تواند به بزرگ‌ترین فاجعه‌ی زیست‌محیطی تاریخ آمریکا تبدیل شود. در همین رابطه سعی می‌کنم خلاصه‌ی بعضی از وب‌گردی‌هایم را این‌جا بنویسم.

چه اتفاقی افتاد؟

عملیات حفاری در عمق دریا فرایند بالفوه خطرناکی است و در نتیجه معمولا با رعایت کردن استانداردهای ایمنی فوق‌العاده بالا اجرا می‌شود. برای همین از خودم می‌پرسیدم پس چرا از شیرهای ایمنی زیرسطحی استفاده نشده است. مطمئنا تا وقتی که تحقیقات کامل و بررسی دقیق روی همه‌ی ابعاد حادثه انجام نشود نمی‌توان علت‌های اصلی رخ‌دادن آن‌را شناسایی کرد. اما حدس زدن علت‌های آنی (immediate cause) ساده‌تر است. در واقع از عوامل انسانی و غیره که بگذریم، عوامل آنی‌ای که باعث رخ دادن فاجعه‌ی خلیج مکزیک شدند را می‌توان در از کار افتادن سه سیستم خلاصه کرد (روی عکس کلیک کنید تا واضح‌تر شود یا این‌که شرح کامل‌تر را این‌جا یا این‌جا ببینید):

اول: حفاری‌ چاه اکتشافی تمام شده (حدس من) و حالا قصد دارند برای مدتی (تا وقتی که برنامه‌ریزی برای تولید چاه  انجام شود) چاه را ترک کنند. برای این‌کار چاه را دست کم در دو نقطه با سیمان پلاک (plug) می‌کنند (شماره‌ی 1 در نمودار) تا چاه پس از ترککردم کاملا ایمن باشد. اما در این مورد طراحی یا نصب سیمانی‌ (cement) که باید به صورت حایل (cement plug) چاه را از پایین مسدود کند درست انجام نشده و در نتیجه ترک خورده و به گاز طبیعی اجازه داده تا به فضای بالای پلاک دسترسی داشته باشد. یا به عبارتی بعد از خروج لوله‌ی حفاری (چون عملیات حفاری تمام شده و چاه قرار است برای مدت معینی بسته شود) گاز می‌نواند فضای داخلی چاه (annulus) را پر کند. این وضعیت بسیار خطرناک است، چرا که کل سیستم طوری طراحی شده که نفت و گاز همواره باید در داخل لوله‌ی حفاری باشند و نه  خارج از آن.

.

متاسفانه پرسنل دکل متوجه این وضعیت نشدند. چرا که داخل لوله‌ی حفاری و همین‌طور بدنه‌ی خارجی چاه مملو از گل حفاری (drilling mud) است که وزن آن از فشار هیدرواستاتیک مخزن نفتی بیشتر است. در نتیجه تا وقتی که ستون گل حفاری در محل باشد گاز نمی‌تواند به سطح برسد.

دوم: از محل شکسته شدن لایه‌ی سیمانی (چه در دیواره‌ی چاه و چه در محل حایل یا پلاگ)،‌ به تدریج گاز به داخل ستون گل که مهم‌ترین وسیله‌ی کنترل فشار چاه است نشت کرد. مطمئن نیستم در این‌جا چه اتفاقی افتاده، شاید مسئولین دکل شروع به کاستن غلظت گل کرده‌اند (با این تصور که حایل سیمانی درست کار می‌کند و چاه در اعماق مسدود شده) و ارتفاع موثر ستون گل را کاهش داده‌اند (کم کردن فشار هیدرواستاتیک ستون گل) با عدم اطلاع از ترک خوردن لایه‌ی سیمان. با کاسته شدن فشار هیدرواستاتیک گاز به سرعت به طرف سطح حرکت کرده و پرسنل دکل را ظرف مدت چند ثانیه غافل‌گیر کرده است.

سوم: درست در کف دریا (شماره‌ی 3) آخرین و شاید مهم‌ترین وسیله‌ی ایمنی چاه قرار گرفته است. این وسیله که به BOP یا Blowout Preventer مشهور است می‌تواند در صورت بروز خطر یا شرایط خارج از کنترل چاه را ببندد. BOP طوری طراحی شده که حتی می‌تواند کل چاه (شامل لوله‌ی حفاری و لایه‌های مختلف و همین‌طور پوسته‌ی خارجی آن) را ببرد. با مشاهده‌ی گاز در سطح پرسنل دکل اقدام به بستن چاه از طریق فعال کردن BOP کرده‌اند اما به دلایل نامعلوم بازوهای نیرومند BOP که قادر به بریدن (shear) هر آن‌چه در چاه است، هستند عمل نکرده‌اند.

.

نتیجه: چاه از پایین (در محل BOP) به صورت نیمه بریده شده و در نتیجه نفت و گاز با فشار بسیار زیاد از کف دریا (عمق 1500 متری) به بیرون نشت می‌کند. در سطح دریا هم نشت کنترل نشده‌ی گاز باعث انفجار و آتش‌سوزی شده و …

.

.در ادامه دو ویدئو و چند عکس (به صورت گالری) را می‌بینیم.

.ویدئو: محل نشت در عمق دریا

اولین ویدئو محل نشت نفت در عمق دریا را نشان می‌دهد (جایی که BOP نتوانسته عمل کند). مهار کردن چنین سوراخ بزرگی در عمق حدودا 1500 متری دریا بسیار دشوار است.

ویدئو: گستردگی لکه‌ی نفتی

ویدئوی دوم اما گستردگی فاجعه را نشان می‌دهد. گوینده که یک فعال محیط زیست است با دیدن بزرگی لکه‌ی نفتی شرایط را با لفظ «ناامید کننده» توصیف می‌کند. لکه آن‌قدر بزرگ است که کشتی‌های بزرگ حاضر در محل مثل قایق‌های کوچکی دیده می‌شوند و به نظر می‌رسند هیچ کار موثری نمی‌توانند انجام دهند.

او ادامه می‌دهد:

به نظر می‌رسد خلیج درحال خون‌ریزی است… آیا خواهیم توانست وضعیت را مهار کنیم؟ … آیا خواهیم توانست این آلودگی را پاک کنیم؟ … آیا [اکوسیستم] خلیج هرگز ترمیم خواهد شد؟…

پیشنهاد می‌کنم ویدئو و کامنتری آن‌را حتما ببینید. برای دوستانی که سرعت اینترنت پایینی دارند چند تا از عکس‌هایش را استخراج کرده‌ام که پایین به صورت اسلایدشو می‌توانید نگاه کنید.

چند عکس‌

عکس زیر آتش زدن عمدی مقداری از نفت گردآوری شده در عملیات پاک‌سازی لکه‌ی نفتی را نشان می‌دهد.

عکس‌های بیشتر را به صورت اسلایدشو ببینید:

این نمایش پرده‌ای نیاز به جاوااسکریپت دارد.

.

پی‌نوشت: اگر فرصت کنم درباره‌ی تاثیرات زیست‌محیطی این حادثه، جداگانه خواهم نوشت.

.

بامدادی	نجواها	یک‌عکاس	[silent-clicks]
با توجه به فیلتر بودن بامدادی در ایران، لطفا مطالب آن‌را از طریق اشتراک در خوراک آن یا مراجعه به وبلاگ «آینه‌ی بامدادی» پی‌گیری کنید. استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

احتمالا این خبر برای شما هم جالب باشد: اولین نیروگاه تولید برق مبتنی بر فرایند اسمزی جهان آغاز به کار کرد.  این نیروگاه توسط شرکت برق دولتی نروژ استات‌کرافت (Statkraft) راه‌اندازی شده است. استات‌کرافت بزرگ‌ترین تولید کننده‌ی برق بر اساس انرژی‌های بازگشت‌پذیر در ارو‍پاست.

برق اسمزی (Osmosic Power) یکی از روش‌های تولید انرژی به شیوه‌ی بازگشت‌پذیر (renewable) است که گاز گل‌خانه‌ای هم تولید نمی کند یعنی فرایندی بالقوه پایدار (sustainable) است. خلاصه‌ی روش‌اش بر پایه‌ی این واقعیت است که اگر یک غشای نیمه‌تراوا (semi-permeable membrane) را بین دو منبع مختلف آب با درجه‌ی شوری مختلف مثلا آب شور (دریا) و آب شیرین (رودخانه) قرار دهیم آب شیرین مایل است از غشا عبور کند و با آب شور مخلوط شود تا درجه‌ی شوری آن‌را کاهش دهد. این فرایند باعث ایجاد جریانی از آب شیرین به سمت آب شور می‌شود (از طریق عبور تدریجی از درون غشا) و در نتیجه حجم قسمت شورتر افزایش می‌یابد. این افزایش حجم منجر به افزایش فشار می‌شود و هر نوع اختلاف فشاری می‌تواند کار (یا انرژی) تولید کند (اختلاف فشار می‌تواند منجر به جابه‌جایی شود مثلا  پیستونی را حرکت دهد و متناسب با آن کار انجام دهد).

در مناطقی که مقدار زیادی آب شیرین در کنار آب شور به صورت طبیعی وجود دارد (مثل نروژ) این روش می‌تواند به کار گرفته شود. البته دانش این رشته هنوز خیلی ابتدایی است اما نکته‌ی مهمی که دارد این است که برخلاف منابع انرژی خورشیدی یا باد ثبات تولید دارد، یعنی نوسانات آن در زمان‌های مختلف کمتر است و در نتیجه یکی از مهمترین نقاط ضعف انرژی‌های بازیافت‌پذیر عمده (خورشیدی و بادی) را ندارد.

.

انرژی اسمزی: آب شیرین محفظه‌ی سمت چپ تمایل دارد از غشا عبور کرده و درجه‌ی شوری آب محفظه‌ی سمت راست را کاهش دهد.  (منبع عکس)

فیلم آموزشی کوتاه در سایت استات‌کرافت

بامدادی	نجواها	یک‌عکاس	[silent-clicks]
استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

کمی با تاخیر، اما حیف‌ام آمد روز زمین را تبریک نگویم. ‌خواستم یک پوستر جدید به عنوان «هدیه به زمین» انتخاب کنم اما هر چه گشتم پوسترهای این روزها از ایده‌های تکراری‌ای مثل کره‌ی آبی نازنین و دست‌های مهربان نوازش‌گر استفاده کرده بودند، در نتیجه ترجیح دادم یک نمونه از پوسترهای قدیمی‌تر را انتخاب کنم.

این هم یک هدیه‌ی قدیمی ولی ماندگار به زمین.

زمین جان تولدت مبارک!

طرح ساده و شگفت‌انگیز فوق را آقای Shigeo Fukuda در 1982 طراحی کرده است. ایشان چند ماه پیش درگذشت، یادش گرامی.

خبر کشته شدن سه راهزن دریایی و آزاد شدن کاپیتان آمریکایی که مثل بمب خبری در تمام رسانه‌های مهم دنیا منتشر شد را می‌بینیم و می‌خوانیم و می‌شنویم. به من بگویید بدبین. اما وقتی می‌بینم آزاد شدن یک گروگان بخش قابل توجهی از زمان پخش خبر شبکه‌های مهم خبری را اشغال می‌کند (به عنوان مثال دیشب «بی‌بی‌سی جهان» تقریبا اخبارش را منحصر کرده بود به موضوع این بنده‌ی خدا که آزاد شده، مصاحبه با خانواده‌اش، تلگراف رئیس‌اش، گفتگوی فرمانده‌ی نیروی دریایی و …) به خودم می‌گویم: چه خبر است؟ باز چه حقیقت بزرگی را قرار است پشت حقیقتی کوچک پنهان کنند؟

علت توجه نسبتا ناگهانی دولت‌های بزرگ جهان به مساله‌ی دزدان دریایی در سومالی شاید به راحتی قابل تحلیل نباشد. مسلما یکی از این دغدغه‌ها امنیت ناوگان تجاری دریایی‌شان است. اما آیا فقط همین؟ پاسخ به این سادگی نیست.

ایندیپندنت در مطلبی در ستون عقایدش با عنوان «به شما درباره‌ی دزدان دریایی دروغ گفته‌اند» توضیح می‌دهد که آب‌های ساحلی سومالی سال‌هاست محل دفن زباله‌های سمی (حتی هسته‌ای) کشورهای غربی (و آسیایی) است. از طرف دیگر، این کشورها در آب‌‌های ساحلی این کشور دست به ماهی‌گیری‌های گسترده‌ی صنعتی می‌زنند و این‌کار ماهی‌گیران محلی سومالیایی‌ را دچار مشکل کرده چون‌که ماهی‌گیری غیرقانونی و بی‌رویه‌ی کشتی‌های مدرن روز به روز تعداد ماهی‌های منطقه را کمتر کرده است. این روند سال‌هاست که وجود داشته اما از سال 1991 که دولت سومالی سقوط کرد بحرانی‌تر شده. در نتیجه به همه‌ی این مواردسیستم فروپاشیده‌ی کشور سومالی که باعث شده عده‌ی بیشتری از مردم تا آستانه‌ی مرگ و زندگی فقیر و گرسنه شوند را باید افزود.

مردم سومالی که صدایی ندارند، اما صدای کارشناسان سازمان ملل هم به جایی نمی‌رسد. مثلا:

چون دولتی در سومالی وجود ندارد، به میزان گسترده‌ای ماهیگیری غیرقانونی توسط کشورهای اروپایی و آسیایی در آب‌های سومالی انجام می‌شود… من متقاعد شده‌ام که در آب‌های سومالی زباله‌های شیمیایی و احتمالا هسته‌ای دفع می‌شود… — الود عبدالله فرستاده‌ی ویژه‌ی سازمان ملل در سومالی (2008)

یا:

موج‌های تسونامی احتمالا منجر به انتشار زباله‌های هسته‌ای‌‌ و سایر زباله‌های سمی‌ای که در آب‌های سومالی دفع شده‌اند خواهد شد.  منظور من مواد شیمیایی رادیواکتیو، فلزات سنگین، زباله‌های بیمارستانی و موارد مشابه است. — نیک نوتال (Nick Nuttall) سخن‌گوی محیط‌زیستی سازمان ملل (2005)

دزد، ماهی‌گیر، نگهبان، …

در این بستر است که «دزدان دریایی» ظهور می‌کنند. بسیاری از ماهی‌گیرهای سومالیایی با قایق‌های تندروشان قصد متوقف کردن (یا دست‌کم گرفتن مالیات از نظر خودشان!) کشتی‌هایی را دارند که زباله‌های سمی در آب‌های کشورشان دفع می‌کنند یا به صورت غیرقانونی ماهی‌گیری می‌کنند. آن‌ها خودشان را «گارد ساحلی داوطلب سومالی» (Volunteer Coastguard of Somaliaes) می‌خوانند و جالب است بدانید که بنا به گفته‌ی یک سایت محلی مستقل خیلی از مردم عادی سومالی این نوع دزدی دریایی را نوعی دفاع ملی تلقی می‌کنند. شکی نیست که هیچ‌‌کدام این مواردی که گفته شد گروگان‌گیری یا راهزنی دریایی را توجیه نمی‌کند، اما ابعاد پیچیده‌تر و علل ظهور آن‌را نشان می‌دهد. یکی از همین راهزنان این‌طور گفته:

ما خودمان را دزد دریایی نمی‌دانیم. به نظر ما دزدان دریایی کسانی هستند که به طور غیرقانونی در دریاهای ما ماهیگیری می‌کنند و زباله‌هایشان را در آن می‌ریزند.

آیا واقعا کشورهای صنعتی انتظار دارند سواحل کشور بخت‌برگشته‌ای مثل سومالی را با سمی‌ترین مواد شیمیایی آلوده کنند و منابع غذایی‌شان را به یغما ببرند و با هیچ واکنشی رو به رو نشوند؟ آلوده کردن دریا و غارت منابع دریایی جرم نیست؟ وقتی عده‌ای راهزن (یا شاید هم ماهیگیر) کانال ترانزیت حدود 20 درصد از نفت جهان را دچار اختلال می‌کنند ناگهان نیروی دریایی بزرگ‌ترین کشورهای جهان به منطقه ارسال می‌شود و همه از «خطربزرگی» که از طرف این ناحیه متوجه جهان است سخن می‌گویند.

این مجموعه‌ی عکس گوشه‌ای از این خطر بزرگ و ناوگان‌هایی که برای مبارزه با آن اعزام شده‌اند را نشان می‌دهد.

ناوگانت را به من نشان بده تا بگویم چکاره هستی!

چند وقت پیش حکایت دزد دریایی و امپراطور را نوشته بودم:

روزی یک دزد دریایی‌ را که به تازگی دستگیر شده بود به حضور اسکندر کبیر امپراطور روم یونان آوردند.

اسکندر پرسید: چطور جرات می‌کنی خصمانه ادعای مالکیت دریاها را داشته باشی؟

دزدِ دریایی گفت: من یک قایق کوچک دارم بنابراین دزددریایی هستم. تو یک ناوگان عظیم از کشتی‌های بزرگ داری پس امپراطور خوانده می‌شوی!

پی‌نوشت: این را یادم رفت بنویسم که بعد از طوفان سونامی‌، برخی انواع بیماری‌ها در سواحل سومالی دیده شده که احتمالا از عوارض ناشی از انتقال مواد سمی به سواحل این کشور هستند.

در یک حرکت عظیم جهانی، مردم سراسر جهان از جمله من و شما (بله شما!) دعوت شده‌اند تا هر سال در روز بیست و هشتم مارس (هشتم فروردین)  در یک ساعت معین به وقت محلی، به مدت یک ساعت چراغ‌های غیرضروری خانه‌ها و محل‌های کارشان را خاموش کنند. این یک ساعت اصطلاحا «ساعت زمین»  (Earth Hour) نامیده می‌شود. حدود 80 کشور و 2100 شهر جهان اعلام کرده‌اند که رسما «ساعت زمین» سال 2009 را جشن خواهند گرفت.

از ساعت هشت و سی الی نه و سی دقیقه‌ی شام‌گاه روز شنبه هشتم فروردین چراغ‌ها را خاموش ‌کنیم تا شصت دقیقه به یاد زمین باشیم.

به طور میانگین دوبار جستجو در گوگل، معادل جوش آوردن یک کتری آب گاز گل‌خانه‌ای تولید می‌کند!

جوش آوردن یک کتری آب (با کتری برقی) حدود 15 گرم گازکربنیک تولید می‌کند. هر بار جستجو درگوگل، به صورت غیرمستقیم حدود 7 گرم گازکربنیک تولید می‌کند، چون کامپیوتر شما، مسیریاب‌ها (router) و تجهیزات مخابرتی اینترنت و همین‌طور سرورها و کامپیوترهای گوگل با برق کار می‌کنند و تولید برق هم معمولا گاز گل‌خانه‌ای تولید می‌کند.

یک ‌ساعت گشت‌ و گذار در فرندفید معادل پنج بار جوش آوردن آب با یک کتری‌برقی گازکربنیک وارد جو زمین می‌کند!
یک بار جستجو در گوگل معادل شش دقیقه وب‌گردی معمولی زمین را گرم می‌کند!

چند روش جالب تولید الکتریسیته را با هم مرور می‌کنیم. بعضی از آن‌ها می‌توانند جدی و کاربردی باشند و برخی هم جنبه‌ی خلاقانه‌شان قابل توجه است.

جاده‌ای که برق تولید می‌کند

با استفاده از کریستال‌های ویژه‌ا‌ی (piezoelectric crystals) می‌توان انرژی مکانیکی (فشرده شدن در اثر حرکت یک جسم سنگین از روی آن) را به الکتریسیته تبدیل کرد. با قرار دادن ورقه‌هایی متشکل از این نوع کریستال‌ها در زیر جاده‌ها، باند فرودگاه‌ها، ریل قطارها و معابر پرتردد می‌توان دست‌کم بخشی از انرژی تلف شده توسط وسائط نقلیه را بازتولید کرد. {+}

حالا از خودم می‌پرسم بازدهی اقتصادی این روش در مقایسه با این‌که مثلا زیر جاده‌ها را لوله‌کشی آب کنند و اجازه دهند آب توسط تابش خورشید گرم شود چقدر است؟ این موضوع به بهای تولید این کریستال‌ها و میزان برقی که تولید می‌کنند، مربوط می‌شود که فعلن معین نیست.

سلول‌های خورشیدی همراه با آینه‌ی متمرکز کننده

ایده بسیار ساده است. به جای این‌که سلول‌های خورشیدی را به صورت مسطح در برابر آفتاب قرار دهیم، می‌توانیم اول اشعه‌ی خورشید را توسط آینه‌های مقعر یا عدسی‌های محدب متمرکز کنیم (concentrators) و بعد آن را به سلول‌‌های خورشیدی بتابانیم. با استفاده از این روش میزان سطح موثری که باید توسط سلول‌های خورشیدی و در واقع نیمه‌هادی‌های گران‌قیمت پوشانده شود تا هزار برابر کاهش می‌یابد و در نتیجه‌ هزینه‌ی تولید پانل‌های خورشیدی به مراتب کم می‌شود.{+}

از در عبور کنید تا سبز شوید

تا حالا دقت کرده‌اید که برای عبور از درهای گردان مجبورید کمی زور بزنید تا در بچرخد؟ خوب پس همین انرژی مکانیکی درب گردان را هم باید بتوان به برق تبدیل کرد.‌ بله، البته چیز دندان‌گیری نیست، اما به هر حال برق است دیگر!! با آن می‌توان برخی چراغ‌های کم مصرف یک فروشگاه یا محل عمومی پر تردد را روشن کرد. {+}

حالا ایده‌ی من این است که در را کمی سفت‌تر درست کنند که عابران مجبور شوند زور بیشتری موقع عبور کردن بزنند. این‌طوری هم کمی ورزش می‌کنند و هم برق بیشتری تولید می‌شود، اسمش را هم می‌گذاریم «درهای بدن‌ساز دوستار محیط‌زیست!» (نکته: کلیه حقوق مادی و معنوی این ایده متعلق به خودم است!).

اگر باران ببارد، راه را به تو نشان خواهم داد

این یکی دیگر رسما «باحال» است. چترهایی که انرژی جنبشی «قطره‌های باران» را به برق تبدیل می‌کنند و بعد با همان برق لامپی را که در چتر تعبیه شده روشن می‌کنند. این شعبده بازی توسط الیاف مخصوصی که رسانای الکتریسیته هستند (polyvinylidene fluoride) اتفاق می‌افتد.

اگر باران ببارد چتر روشن می‌شود، اگر نبارد هم که خوب نیازی به چتر ندارید! چتر نیازی به هیچ باتری یا شارژ شدن ندارد، فقط باران می‌طلبد! {+}

والله دروغ چرا، این یکی با این‌که هیچ کجای جهان را سبز نمی‌کند، اما به نظرم واقعا ایده‌ی نبوغ‌آمیزی است!

بعد از چند وقت داشتم هافینگتون‌پست را تورق دیجیتالی می‌کردم که چشمم به این لینک خورد. وقتی خواندمش، تا چند دقیقه‌ مسخ بودم. بحران محیط‌زیست جدی است، خیلی جدی…

برای اولین بار در تاریخ، قطب شمال به خاطر آب شدن یخ‌های قطبی تبدیل به یک جزیره‌ شده است. یک دانشمند هشدار داد آب شدن یخ‌های قطبی وارد «یک چرخه‌ی مرگبار» شده است.

نتیجه‌ی همان روندی است که سال‌های سال است دانشمندان و خردمندان جهان درباره‌اش می‌نویسند و می‌گویند و هشدار می‌دهند، اما مگر طمع کور سرمایه‌داری اجازه‌ی راه حل عاجل و درازمدت را داده است؟

داستان، داستان گرمایش زمین و نابودی محیط‌زیست است. داستان، داستان حماقت است. حماقتی که هر روز با چهره‌‌ی زشتش به شعور و هوش «انسان و همه‌ی دست‌آوردهایش» دهن‌‌کجی می‌کند: جنگ، فقر، گرسنگی، تبعیض، برده‌داری مدرن و شاید مهم‌تر از همه‌ی آن‌ها‌: «محیط زیست».

سودپرستی «انسان‌های حاکم بر انسان» با ظاهری از جنس «توسعه‌ی اقتصادی و صنعتی» به مرزی از جنون رسیده که دارد دامن حیات کل بشریت را می‌گیرد. سودپرستی‌ای که به مرزهای جنون نزدیک شده است و شاید هم مرزهای دیوانگی را رد کرده باشد.

---

مشترک خوراک بامدادی شوید
کامل
فقط مطالب
فقط لینکدونی

توی فروشگاه می‌روم و دو عدد بستنی می‌خواهم. فروشنده بلافاصله بستنی‌ها را داخل یک کیسه نایلونی دسته‌دار قرار می‌دهد و با لبخند به من تحویل می‌دهد.

می‌گویم: ممنون، اما احتیاجی به کیسه نیست. بهتر است در مصرف کیسه‌های نایلونی تا جایی که امکانش هست صرفه‌جویی کنیم.

می‌گوید: این چه حرفیه قربان! قابل نداره. کیسه باشه راحت‌تر هستید.

می‌گویم: موضوع پولش نیست، کیسه‌های نایلونی در محیط زیست باقی می‌مانند و تا سال‌ها از بین نمی‌روند. به همین دلیل بهتر است از آن‌ها کمتر استفاده کنیم. شما هم بهتر است تا مشتری درخواست نکرده از مصرف آن‌ها خودداری کنید.

نگاه معنی‌داری به من می‌اندازد؛ «بابا دلت خوش است ها!». بعد کمی با خودش کلنجار می‌رود. انگار که بخواهد لحنش را کمی اصلاح کند و جمله مناسبی پیدا کند که به آدم بی‌درد و بی‌کاری مثل من بگوید. عاقبت می‌گوید: «این روزها مردم گرفتارند و کسی فرصت ندارد به این چیزها فکر کند.»

رو ترش می‌کند و به سراغ مشتری بعدی می‌رود و مرا با این کلنجار همیشگی تنها می‌گذارد که آیا اشتباه کردم این موضوع را با او مطرح کردم؟

خوش‌بین هستم و امیدوار و این برخوردهای کوچک ولی مستمر، روحیه اجتماعی‌ام را می‌فرساید. نمی‌توانم به خودم بقبولانم سکوت و بی‌تفاوتی پیشه کنم. باور دارم موضوعاتی مانند محیط‌زیست یا جنگ که امنیت و بقای بشر امروز را تهدید می‌کنند روی دوش فرد فرد ما مسئولیتی قرار داده است. «مسئولیت ِ یک انتخاب» که شاید در مقیاس «فرد» کم اهمیت و ناچیز به نظر برسد، اما چون به سطح ِ «گروه» و «جامعه» تسری یابد موثرترین اهرم فشار برای «اصلاحات پایدار» خواهد بود.