برچسب: ترس

بازنگری سبز: بعضی وقت‌ها توطئه وجود دارد

bamdadi4 دیدگاه

در گفتار اول بازنگری سبز به ضرورت نگاه انتقادی به بعضی از پیش‌فرض‌های مرسوم سیاسی-اجتماعی‌ اشاره کردم. این پیش‌فرض‌ها زیربنای نگاه ما به وقایع امروز سیاسی-اجتماعی ایران را تشکیل می‌دهند.

بعضی وقت‌ها توطئه وجود دارد؛ یا چگونه ترس از توهم توطئه باعث ‌شد فکر کنم هیچ‌وقت توطئه‌ای در کار نبوده است!

یکی از آفت‌های فکری کمتر شناخته شده‌ی نخبگان معاصر، ترس از بیماری «توهم توطئه» است. ترس از بیماری «توهم توطئه» یعنی این‌که از ترس متهم شدن به «توهم توطئه» از آن سوی بام بیفتیم و شواهد و قرائن موجود را نادیده بگیریم و با نگاهی تقلیل‌گرایانه به وضعیت‌هایی که نیازمند مدل‌های پیچیده‌تری هستند، سناریوهای ساده‌انگارانه ارائه دهیم.

به لطف ده‌ها سال کار فرهنگی و رسانه‌ای و کتاب‌های تاثیرگذاری مانند «دائی‌جان ناپ‍لئون» آقای «ایرج پزشکزاد»، بدنه‌ی نخبه‌ی کشور کم و بیش با آفت‌های فکری «توهم توطئه» و «توطئه انگاری» آشنا شده‌اند تا حدی که «توهم توطئه» به صفت نکوهیده‌ و آشنایی تبدیل شده است که هر تحلیل‌گر جدی‌ای تلاش می‌کند به آن متهم نشود.

به راستی هم همه‌ی ما کم و بیش با «توهم توطئه» آشنا هستیم. «توهم توطئه» یعنی بدون داشتن مدارک صریح یا ضمنی به سناریوهای غیرمحتمل رو آوردن. این یعنی «اصل اکام» را نادیده گرفتن. «اصل اکام» که قبلا درباره‌اش نوشته‌ام اصلی در فلسفه است که می‌گوید در صورتی که شواهد یا قرائن کافی برای افزودن ‍پیچیدگی به یک مدل فرضی وجود نداشته باشد، باید ساده‌ترین مدل را انتخاب کرد.

اصل اُکام:

اگر چند راه حال مختلف برای حل یک مشکل داری، ساده‌ترین راه‌حل را انتخاب کن!

تخطی از «اصل اکام» در عالم سیاست می‌تواند زمینه‌ساز به دام «توهم توطئه» افتادن گردد: «توهم توطئه» یعنی افزودن پیچیدگی به مدل‌های توصیف‌گر وقایع سیاسی-اجتماعی بدون این‌که  نشانه‌ها یا دلایل قابل قبولی مبنی بر محتمل بودن (با احتمال غیرقابل چشم‌‍پوشی)  چنین ‍‍پیچیدگی‌هایی وجود داشته باشد.

ساده، اما نه ساده‌تر!

فراموش نکنیم برای ساده‌سازی موضوعات، همیشه مرزی وجود دارد که اگر از آن عبور کنیم از قله «ساده‌گرایی» به دره «ساده‌انگاری» و «کوته‌بینی» سقوط خواهیم کرد. به بیان دیگر اگر به دام «توهم توطئه» افتادن (افزدون پیچیدگی به مدل‌ها بدون داشتن مستندات یا نشانه‌ها) خطرناک است، به دام «توهم عدم توطئه» افتادن (حذف پیچیدگی‌ و نادیده گرفتن مستندات یا نشانه‌ها) هم به همان اندازه خطرناک است..

آلبرت انیشتین:

همه چیز را تا جایی که امکان دارد ساده کنید، اما نه ساده‌تر!

حرکت روی یک مرز ظریف

تحلیل کردن و تلاش برای شناخت ‍پ‍دیده‌های سیاسی-اجتماعی نیازمند حرکت روی یک مرز ظریف است. از یک سو باید احتیاط کرد که به ورطه‌ی توهم‌گرایی و گرایش به سناریوهایی وهم‌آلود و غیرواقعی که شواهد و مستنداتی برای دفاع از درستی آن‌ها وجود ندارد سقوط نکرد و از طرف دیگر باید مراقب بود که مستندات و حقایق مهم و کلیدی نادیده گرفته نشود و مدل بیش از حد ساده نشود.

متاسفانه گاه شاهد این هستیم که تحلیل‌گرانی که سعی می‌کنند شواهد و قرائن موجود (و انکار ناپذیر) را در تحلیل‌های خود لحاظ کنند و به حسب ضرورت مدل‌های پیچیده‌تری از واقعیت ارائه دهند، به راحتی متهم به داشتن بیماری توهم توطئه می‌شوند و به خاطر ظاهر عوام فریب این اتهام (که گوش مخاطب با آن‌ آشناست) صدای آن‌ها به راحتی خاموش می‌شود.

در رویارویی با چنین تضادهایی بهترین روی‌کرد برای ما این است که  گفته‌های گوینده را به دقت واکاوی کنیم تا ببینیم آیا بر اساس توهمات و حدسیات مبهم و شخصی سناریو می‌بافد یا حرف‌هایی که می‌زند مبتنی بر شواهد و نشانه‌های واقعی است؟ در حالت اول که طبیعتا می‌توانیم استدلال او را که آلوده به توهم توطئه است کم‌ارزش تلقی کرده و به کناری نهیم اما در حالت دوم بهتر است بیشتر تعمق کنیم، شاید حرف‌های او حاوی نکته‌ای کلیدی و مدلی روشن‌گرانه باشد.

شاید مثال زیر روشن‌گرتر باشد (برای وضوح بیشتر روی تصویر کلیک کنید یا فایل پی‌دی‌اف را دریافت کنید). فرض کنید ما می‌خواهیم شکل خورشید را توصیف کنیم. «الف» واقعیت خورشید است که ما به آن دسترسی نداریم ولی می‌خواهیم نزدیک‌ترین حدس را درباره‌ی آن بزنیم. «ب» اطلاعات و نشانه‌هایی است که با دانش فعلی‌مان از خورشید داریم. «ج» طرحی است که یک دانشمند مبتلا به بیماری توهم توطئه از خورشید داده است. او بدون وجود شواهد کافی به مدل خورشید ‍پیچیدگی‌های غیرضروری اضافه کرده است. طرح «د» را یک دانشمند مبتلا به بیماری توهم عدم توطئه ارائه کرده. او شواهد موجود در «ب» را نادیده گرفته و مدلی بیش از حد ساده‌گرایانه‌ از خورشید ارائه داده. طرح «ه» را یک دانشمند واقع‌بین ارائه داده است. او از تمام اطلاعات موجود در «ب» استفاده کرده و با توجه به فرض تقارن و بدون اضافه کردن پیچدگی‌های تخیلی و بی‌پایه، شبیه‌ترین و عقلانی‌ترین مدل را از خورشید ارائه کرده است.

جمع‌بندی

اجازه دهید این گفتار را  این‌طور خلاصه کنیم:

از پیچیده کردن بیش از حد واقعیت‌های سیاسی-اجتماعی ( توهم توطئه) و مهم‌تر از آن، از ساده کردن بیش از حد واقعیت‌های سیاسی-اجتماعی ( توهم عدم توطئه) ‍پرهیز کنیم.

لطفا این نکته‌ی سبز را به خاطر داشته باشید. در گفتارهای آینده از آن استفاده خواهیم کرد.

.

بامدادی نجواها یک‌عکاس [silent-clicks]
استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

ترس – دو*

bamdadi2 دیدگاه
[در حالی‌که اعترافات گرفته شده توسط «شک./نجه» ارزشی ندارند، هدف واقعی شک./نجه، گرفتن اعتراف نیست، بلکه سکوت است] سکوتی که توسط ترس القا شود. ترس مسری است و به سرعت میان اعضای جامعه‌ی  مورد تجاوز منتشر می‌شود تا آن‌ها را ساکت و ناتوان کند.
.
تحمیل سکوت از طریق اعمال خشونت، هدف واقعی شک./نجه است: به عمیق‌ترین و زیربنایی‌ترین شکل آن.
.
.– رخوما مارتون

.

.

[while confessions obtained by «tor/ture» are of course meaningless, the real purpose is not confession. Rather, it is silence] silence induced by fear. Fear is contagious, and spreads to the other members of the oppressed group, to silence and paralyze them.
.
To impose silence through violence is «tor/ture’s» real purpose, in the most profound an fundamental sense.
.
– Ruchama Marton
.
* بنا به دلایلی کاملا سلیقه‏‏ای این پست مجددا منتشر می‏شود.
بامدادی نجواها یک‌عکاس [silent-clicks]
استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

می‌ترسم

bamdadi2 دیدگاه

– می‌ترسم، می‌ترسم، می‌ترسم.

– آیا از خدا می‌ترسی؟

– خیر، خداوند ارحم الراحمین است، به بندگان رحم می‌فرماید.

– آیا از پیغمبر می‌ترسی؟

– خیر، خیر، پیغمبر رحمه للعالمین است، شفاعت خواه امت است.

– پس از چه می‌ترسی؟ ها ها ها، پس از چه می‌ترسی هه هه هه.

– از فیل می‌ترسم.

– ای بابا خدا پدرت را بیامرزد. تهران که فیل ندارد. یک فیل داشتیم که در عهد قدیم دندانش شکست، سه سال قبل خرقه تهی کرد و مرحوم شد.

– ای بابا مگر خبر نداری که معنی فیل را ما تا به حال نمی‌دانستیم. [فیل یعنی دوست] الساعه در تهروون هزار فیل بیشتر داریم. از قبیل روس‌فیل، انگل‌فیل،‌ آلمان‌فیل، عثمان‌فیل، پول‌فیل، پلوفیل، تفنگ‌فیل، فشنگ‌فیل و و و وعلاوه بر فیل، از همه چیز می‌ترسم. اگر بخواهم از اخبار قم و ساوج بنویسم، می‌ترسم. اگر بخواهم از تلخی و سیاهی نان‌ها بنویسم، می‌ترسم. اگر بخواهم امر به معروف کنم، از بی‌نمازهای بیرون شهر می‌ترسم. مختصر از هر چیز می‌ترسم. از عرق‌خور گردن‌کلفت می‌ترسم. از تریاکی گردن‌نازک می‌ترسم. از خارجه می‌ترسم. از داخله می‌ترسم. از آخوند می‌ترسم. از درویش می‌ترسم. چه کنم، ترس برادر مرگ است. می‌ترسم،‌ می‌ترسم، می‌ترسم.

امضا: ترسو

نوشته‌ی «سید اشرف‌الدین حسینی» معروف به نسیم شمال (1250 – 1313 ه.ش.)
نقل از کتاب «يک لب و هزار خنده»، عمران صلاحی، بیژن اسدی‌پور – انتشارات مروارید، چاپ دوم، 1383

بامدادی نجواها یک‌عکاس [silent-clicks]
استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

ترس – چهار

bamdadi2 دیدگاه
هر وقت کلمه‌ی «فرهنگ» به گوشم می‌خورد، ضامن اسلحه‌ام را آزاد می‌کنم.
— هانس یوست، نمایشنامه‌نویس نازی
.

.

Wenn ich «Kultur» höre …, entsichere ich meinen Browning!

— Hanns Johst, Nazi playwright, Schlageter , Act 1, Scene 1

.

.

When I hear the word «culture» …, I release the safety on my Browning!»

— Hanns Johst, Nazi playwright, Schlageter , Act 1, Scene 1
.
بامدادی نجواها یک‌عکاس [silent-clicks]
استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

ترس – سه

bamdadi2 دیدگاه
نوع مخرب دیگری از فریب «فروختنِ ترس» است. ترس تضعیف‌کننده‌ترین نوع عواطف انسانی است. فرد وحشت‌زده اگر احساس کند چیزی موجب امنیت بیشتر خودش، خانواده‌اش یا کشورش می‌شود؛ هر کاری می‌کند، هر چیزی می‌گوید، هر چیزی را می‌پذیرد، هر چیزی را رد می‌کند، بدون این‌که در نظر بگیرد که نتیجه واقعا برایش امنیت آورده است یا نه.

.

ترس مثل جادو عمل می‌کند. مردم وحشت‌زده آسان‌ترین مردم برای حکم‌رانی هستند. می‌توان آزادی و اختیارشان را گرفت، می‌توان متقاعدشان کرد که باور کنند تصمیماتی که گرفته شده به خاطر خوبی خودشان بوده و برای برقراری امنیت‌شان گرفته شده‌. می‌توان متقاعدشان کرد که داوطلبانه از آزادی‌شان صرف‌نظر کنند.

.

— ژن فرانچینی

.

.

Another more destructive form of deception today is the selling of fear. Fear is the most debilitating of all human emotions. A fearful person will do anything, say anything, accept anything, reject anything, if it makes him feel more secure for his own, his family’s or his country’s security and safety, whether it actually accomplishes it or not…
.
It works like a charm. A fearful people are the easiest to govern. Their freedom and liberty can be taken away, and they can be convinced to believe that it was done for their own good – to give them security. They can be convinced to give up their liberty – voluntarily.»
.
.
بامدادی نجواها یک‌عکاس [silent-clicks]
استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

ترس – دو

bamdadi2 دیدگاه
[در حالی‌که اعترافات گرفته شده توسط شکنجه ارزشی ندارند، هدف واقعی شکنجه، گرفتن اعتراف نیست، بلکه سکوت است] سکوتی که توسط ترس القا شود. ترس مسری است و به سرعت میان اعضای جامعه‌ی  مورد تجاوز منتشر می‌شود تا آن‌ها را ساکت و ناتوان کند.
.
تحمیل سکوت از طریق اعمال خشونت، هدف واقعی شکنجه است: به عمیق‌ترین و زیربنایی‌ترین شکل آن.
.
.— رخوما مارتون

.

.

[while confessions obtained by torture are of course meaningless, the real purpose is not confession. Rather, it is silence] silence induced by fear. Fear is contagious, and spreads to the other members of the oppressed group, to silence and paralyze them.
.
To impose silence through violence is torture’s real purpose, in the most profound an fundamental sense.
.
— Ruchama Marton
.
بامدادی نجواها یک‌عکاس [silent-clicks]
استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

پروپاگاندا – ده

bamdadi2 دیدگاه

فرهنگ ترس، واکنش آنی عموم مردم به یک خطر واقعی در دنیای به راستی خطرناک پیرامون نیست. وحشت جهان‌گستر مربوط به بیماری سیاه‌زخم که توسط تعداد معدودی مرگ مرتبط با این بیماری در آمریکا بلافاصله بعد از واقعه‌ی یازدهم سپتامبر جرقه خورد، یک خطر مرگ‌آور واقعی و وسیع‌التاثیر برای شهروندان آمریکایی یا اروپایی نبود. گرایش طبیعی ما به وحشت‌زده شدن درباره‌ی موضوعاتی مانند دزدیده شدن کودکان یا خطرات تلفن‌ همراه از این واقعیت که زندگی مدرن خطراتی بیش از گذشته برای ما دارد ناشی نمی‌شود – در واقع در سطح زندگی روزمره عکس این مساله درست است [خطراتی که ما را تهدید می‌کند کمتر از گذشته است].

فرهنگ ترس از «بالا به پایین» می‌آید. از رهبران جامعه و ناتوانی آن‌ها در هدایت کردن.

— جنیفر بریستو

.

.

The culture of fear is not a spontaneous reaction by the public to a truly dangerous world. The worldwide anthrax panic sparked by a handful of anthrax-related deaths in America shortly after 9/11 was not caused by a genuine and widespread mortal danger facing US and European citizens. Our propensity to panic about everything from child abductions to mobile phones does not come from the fact that modern life contains more risks than ever before – on the level of everyday reality, the opposite is the case.
.
The culture of fear comes from the «top down». It comes from society’s leaders, and their inability to lead.

— Jennie Bristow

تقدیم: این پست با نهایت احترام و لذت به آقایان و خانم‌های «آنفلوانزای خوکی» تقدیم می‌شود.

بامدادی نجواها یک‌عکاس [silent-clicks]
استفاده از مطالب و عکس‌های منتشر شده در وبلاگ‌ها و فوتوبلاگ‌های من به شرط «نقل قول دقیق»، «ذکر ماخذ» و «ارجاع لینک به اصل پست» بلا مانع است.

.


ترس – یک

bamdadi۱ دیدگاه

ترس در تاریکی رشد می‌کند؛ اگر فکر می‌کنید هیولایی دور و برتان است، «چراغ» را روشن کنید.  — دوروتی تامپسن

Fear grows in darkness; if you think there’s a bogeyman around, turn on the «light». — Dorothy Thompson